مراقبت های دوران بارداری
بارداری یکی از حساس ترین دوران در زندگی بانوان می باشد که نیازمند مراقبت ویژه ای است . ما در این مطلب سعی داریم مراقبت های دوران بارداری را در اختیار بانوان قرار دهیم .
نکات مهم در مراقبت های دوران بارداری
اولین گام در مراقبت های دوران بارداری ، تشخیص حاملگی می باشد . زنان معمولا با تاخیر طولانی در دوره قاعدگی و احتمالا با نتیجه تست ادراری می توانند به از بارداری خود اطمینان حاصل نمایند . از آزمایش خون نیز جهت تایید کامل حاملگی استفاده می شود .
اقدامات ضروری در بارداری
شرح حال و معاینه فیزیکی عمومی کامل خانم باردار ( شامل بررسی فشار خون ، وزن ، معاینه لگن ، ارتفاع رحم و ضربان قلب )
بررسی سن بارداری
تست آزمایشگاهی شامل : شمارش سلول های خونی ، پروه خونی ، PH ، غربالگری آنتی بادی ،HIV AB ، هپاتیت ، سیفلیس و ایمنی در برابر سرخچه ، آزمایش ادرار و کشت ادرار ، قند خون ناشتا ( FBS ) و آزمایش یروئید ITSH
ارزیابی خطر حاملگی
عوامل زیادی وجود دارند که می توانند تاثیر نامطلوبس بر سلامت مادر یا جنین را اهمال کنند و به اصطلاح باعث ” حاملگی پر خطر ” شوند . برخی از مهم ترین آن ها شامل ( برخی از مهم ترین این عوامل در مقاله حاملگی های پر خطر به طور کامل توضیح داده می شود . )
- بیماری قلبی
- دیابت شیرین
- سابقه خانوادگی یا شخصی اختلال ژنتیکی
- فشار خون بالا
- نارسایی کلیوی
- بیماری های ریوی
- ایدز
- سابقه آمبولی ریه یا ترومبوز وریدی همقی
- اختلالت خودایمنی
- جراحی برای کاهش وزن ( باریاتریک )
- صرع
- سرطان
- اختلالات ساختار یا کروموزومی جنین در گذشته یا حال
- تماس با دارو های مضر ( تراتوژن )
- عفونت یا تماس با میکروارگانیسم ها در عفونت مادرزادی
- حاملگی چند قلویی
- اختلالات شدید هم مایع آمنیون
در مقداری از موارد ذکر شده ممکن است در روند بررسی و مراقبت از زنان و جنین آن ها ، دخالت پزشکان فوق تخصص طب مادری – جنینی ، متخصص ژنتیک متخصص کودکان ، متخصص بیهوشی و یا سایر متخصصان رشته های پزشکی ضرورت داشته باشد .
ویزیت های بارداری بعدی
سیر زمانی ویزیت های بارداری بعدی در فواصل 4 هفته ای تا هفته 28 و سپس 2 هفته ای تا هفته 36 و بعد از آن هفته ای یک بار برنامه ریزی می شود .
در زنانی که دارای حاملگی های عارضه دار یا پر خطر هستند اغلب ویزیت ها ، سلامت مادر و جنین بررسی می شود که شامل فشار خون ، وزن مادر و تغییرات آن ، ضربان قلب جنین ، وضعیت رشد جنین ، حجم مایع آمنیون و فعالیت جنین است .
سردرد تغییر وضعیت بینایی ، نشت مایع از واژن ، سوزش ادرار علائم مهمی هستند که در مورد آن ها از خانم باردار سوال می شود .
سونوگرافی اطلاعات بسیار ارزشمندی در مورد رشد و سلامت جنین به ما می دهد ، اگر مادری در ابتدای بارداری مشکلی نداشته باشد اولین سونوگرافی در هفته 11 الی 13 جهت بررسی وضعیت و غربالگری سه ماهه اول ( سونوگرافی NT ) انجام می شود . سونوگرافی بعد در فاصله 18 الی 20 هفته انجام می شود که سونوگرافی آنومالی اسکن نام دارد . ، در صورتعدم مشکل سونوگرافی بعدی بین هفته 28 الی 34 هفته جهت بررسی رشد جنین ، میزان مایع آمنیون و وضعیت قرار گیری جنین انجام می شود . اگر خانم بارداری در فواصل انجام سونوگرافی مشکل خاصی به طور مثال خونریزی، کاهش حرکات جنین و … داشته باشد نیاز به سونوگرافی اضافه می باشد . همچنین در بارداری های پرخطر معمولا نیاز به انجام تعداد بیشتری سونوگرافی جهت بررسی سلامت جنین می باشد .
تست های آزمایشگاهی بعدی
اگر نتایج تست های اولیه طبیعی باشد اکثر تست ها نیاز به تکرار ندارند . غربالگری چنین دذر هفته های 11 تا 14 و یا 15 تا 20 امجام می شود ( در مقاله غربالگری جنین به طور کامل توضیح داده شده است . )
توصیه در رابطه با افزایش وزن
افزایش وزن در دوران بارداری بر اساس BMI قبل از حاملگی طبق جدول زیر مجاز است
BMI | محدوده وزن گیری |
کم وزن ( کمتر از 18.5 ( | 18-13 |
وزن طبیعی ( 18-24.9 ) | 19-11 |
اضافه وزن ( 25 – 29.9 ) | 11-7 |
چاق ( >=30 ) | 9-5 |
مصرف اسید فولیک از سه ماهه قبل از بارداری تا هفته 16 بارداری ضروری می باشد . از هفته 16 تا پایان بارداری مصرف آهن و ویتامین نیاز است .
باقی ماندن افزایش وزن بعد از بارداری
تمام افزایش وزنی که در دوران بارداری حاصل شده است در جریان زایمان و بلافاصله پس از آن از دست نمی رود . قسمت اعظم آن هنگام زایمان و دو هفته بعد از آن از دست می رود و بخش باقی مانده بین هفته دوم تا ماه شش از دست می روند .
در طول حاملگی میزان دریافت کالری 100-300 کیلوکالری در روز افزایش داده می شود . میزان مجاز و توصیه شده مواد غذایی در مقاله سوالات رایج تغذیه در دوران بارداری شرح داده شده است .
مسائل شغلی در بارداری
برخی از مسائل خطر عوارض حاملگی را افزایش می دهد مشاغلی که از نظر فیزیکی طاقت فرسا باشند ، میزان زایمان زودرس ، محدودیت رشد جنین و یا فشار خون حاملگی را 20 تا 60 درصد افزایش می دهند . در نتیجه زنان جامعه باید از هرگونه شغلی که آنان را در معرض فشار فیزیکی شدید قرار می دهند اجتناب کنند .
حالت ایده آل این است که هیچ کار یا تفریحی تا حدی ادامه داده نشود که سبب بروز خستگی بی مورد شود . علاوه بر آن به زنانی که در معرض خطر عود عوارض ( مانند زایمان زودرس ) هستند و باید کار فیزیکی خود را به حداقل برسانند .
ورزش در باردی ( فعالیت در بارداری )
به طور کلی ، اگر زنان حامله دچار خستگی بیش از حد نشوند و یا در معرض خطر آسیب قرار نداشته باشند محدودکردن فعالیت ضرورت ندارد . در صورت فقدان مواردی که در ادامه ذکر می شود زنان حامله باید تشویق شوند در فعالیت های فیزیکی منظم و با شدت متوسط یه مدت 30 دقیقه یا بیشتر در هر روز شرکت کنند .
زنان حامله باید از فعالیت های که با خطر بالای افتادن یا ضربه به شکم همراه هستند خودداری کنند ، همچنین از شیرجه زدن از سکو پرهیز کنند .
مواردی که توصیه می شود خانم های بارداری ورزش نکنند شامل :
- بیماری قلبی
- بیماری ریوی
- نارسایی دهانه رحم و یا سرکلاژ دهانه رحم
- حاملگی چندقلویی همراه با خطر زایمان زودرس
- خونریزی پا بر جا در سه ماهه دوم و سوم
- جفت سر راهی بعد از 26 هفته حاملگی فعلی
- پارگی میسه آب
- مصمومیت حاملگی یا فشار خون ناشی از حاملگی
- کم خونی شدید
- آرتیمی قلبی بررسی نشده در مادر
- برو نشست مزمن
- دیابت نوع یک با کنترل نامناسب
- چاقی بسیار شدید
- وزن بسیار کم ( BMI کمتر از 12 )
- سابقه زندگی کاملا بی حرکت
- محدودیت رشد جنین در حاملگی فعلی
- فشار خون خوب کنترل نشده
- محدودیت های ارتوپدیک
- اختلال تشنجی خوب کنترل نشده
- هیپرتیرو نیروی خوب کنترل نشده
- استعمال شدید دخانیات ( افزاد سیگاری )
مصرف مواد غذایی دریایی
چون تقریبا تمام ماهیچه ها و صدف ها حاوی مقادیر اندک جیوه هستند باید به زنان حامله و شیرده توجیه شود از مصرف انواع خاص از ماهیچه ها شامل کوسه ماهی ، سفره ماهی ، تیره ماهی و ماکرک بزرگ هستند .
مسافرت با اتومبیل و هواپیما
زنان حامله باید تشویق شوند در سراسر حاملگی هنگام رانندگی یا سفر با اتومبیل از کمربند ایمنی ایتفاده کننند و مسافرت هوایی در زنان حامله اثر خطرناکی بر بارداری ندارد . درصورتی که حاملگی بدون عارضه باشد زنان حامله می توانند تا هفته 36 حاملگی گرواز بی خطری داشته باشند . در طول پرواز باید از کمربند ایمنی استفاده شود ، حرکت دادن دوره ای پاها ، حداقل ساعتی یکبار توصیه می شود .
رابطه جنسی در بارداری
در زنان حامله سالم ، نزدیکی معمولا بی خطر است ولی هرگاه خطر سقط ، جفت سرراهی و یا زایمان زودرس وجود داشته باشد باید از نزدیکی جنسی خودداری شود و بهتر است بعد از 36 هفته نزدیکی انجام نشود .
مراقبت های دندانپزشکی
در معاینه دوران بارداری ، معاینه دندان ها باید انجام شود و بهداشت دندان ها مورد تشویق قرار گیرد . بیماری دهان و دندان با زایمان زودرس ارتباط دارد ، ولی حاملگی سبب تشدید پوسیدگی دندان نمی شود . زنان حامله می تواند رادیوگرافی دندان ( opv ) انجام دهند و درمان های دندانپزشکی منعی ندارد .
واکسیناسیون بارداری
تمام زن های حامله ( صرف نظر از سه ماهه حاملگی که در فصل آنفلوانزا حامله خواهد بود ( آبان تا اسفند ) باید واکسن آنفلوانزا تزریق کنند .
واکسیناسیون قلبی باید طبق پروتکل کشوری انجام شده باشد .
در صورت گذشتن بیش از 10 سال باید واکسن کزاز تزریق شود .
واکسن mmr سرخک ، سرخچه ، اوریون در بارداری ممنوع است .
واکسن های فلج اطفال ، واکسن واریسلا و آبله در بارداری ممنوع است .
واکسن hvp در بارداری توصیه نمی شود .
شکایت های شایع در بارداری
تهوع و استفراغ
از شکایت های شایع در نیمه نخست بارداری است . تهوع و استفراغمعمولا بین 4 الی 8 هفته شروع و تا هفته 14 الی 16 حاملگی ادامه می یابد . معمولا صبح ها شدید تر است .
درمان تهوع ، استفراغ و حاملگی معمولا سبب بهبود کامل مادر نمی شود اما می توان علائم را به حداقل رساند .
خوردن غذاهای کم حجم در دفعات بیشتر و دست کشیدن از غذا قبل از سیری بسیار موثر است .از داروی گیاهی زنجبیل استفاده کنید . گاهی نیاز به تجویز ویتامین b6 و دارو های ضد اسفراغ می باشد . در هنگام تهوع بهتر است نان خشک و یا بیسکوبیت مصرف شود .
در تعدادی از زنان ممکن است استفراغ شدید حاملگی ایجاد شود که به درمان سرپایی پاسخ نمی دهد و نیاز به بستری در بیمارستان و درمان تزریقی و دریافت سرم می باشد .
کمر درد
تقریبا 70 درصد زنان حامله دچار کمردرد می شوند . با روش های زیر می توان کمر درد را کاهش داد :
سرپا نشسته به هنگام خم شدن در هنگام برداشتن اشیا در زمین ،قراردهی بالشت بر روی پشت کمر در هنگام نشستن ، پرهیز از پوشیدن کفش های پاشنه بلند .
کمردرد با افزایش سن حاملگی بیشتر می شود و در زنان چاق و زنان دارای سابقه کمردرد شایع تر داست .
کمردرد شدید نیاز به معاینه کامل ارتوپدی دارد و ممکن است به علت پوکی استخوان ، دیسک بین مهره ای و عفونت مهره ایجاد شده باشد .
واریس ها و هموروئید
واریس های وریدی ساق گا از زمینه مادرزادی برخوردار هستند و با پیشرفت حاملگی و بویژه در صورت ایستادن طولانی مدت تشدید می شوند . درمان شامل استراحت دوره ای همراه دبا بالابردن پاها و پ.سیدن جوراب های واریس است .
هموروئید یا بواسیر ممکن است اولین بار در دوران بارداری با دافزایش فشار و ورید های لگن پدیدار شود . بی حس کننده های موضعی ، نشستن در آب گرم و عوامل نرم کننده مرفوع معمولا در د و تورم را بهبود می بخشند . درموارد بسیار کمی ممکن است نیاز به جراحی در حاملگی باشد .
سوزش سر دل
از شکایت های بسیار شایع در زنان حامله سوزش در سر دل آن ها می باشد . در اکثر زنان حامله علائم خفیف وجود دارد و با رعایت وعده های غذایی مکررتر اما کم حجم تر ، پرهیز از خم شدن یا صاف خوابیدن پرهیز از مصرف غذاهای تند و پر ادویه ، مصرف کم شکلات قهوه و چایی برطرف می شوند . در بعضی موارد نیاز به درمان دارویی می باشد .
هرزه خواری ( نوعی اختلال تغذیه ای)
گاهی اوقات زنان جامعه تمایل به خوردن غذاها و مواد عجیب و غریب دارند ، مانند یخ ، نشاسته یا خاک . در برخی از این زنان کم خونی فقر آهن وجود دارد که با برطرف شدن کم خونی هرزه خوتری برطرف می شود .
خواب و خستگی
از اوایل حاملگی به بعد ، بسیاری از زنان از خستگی و افزایش میزان خواب شکایت می کنند که احتمالا ناشی از اثر هورمون است ( پروژسترون ) با افزایش حاملگی ، از کارایی خواب کم می شود .
لکوره یا افزایش ترشح واژینال
در بسیاری از موارد زنان جامعه دچار افزایش ترشح واژینال می شوند که غیر طبیعی نیست و به علت اثر هورمونی ( افزایش استروژن ) است درصورتیکه خانم باردار دچار خارش ، ترشحات بد بود و یا سبز رنگ باشد ، نشاندهنده عفونت واژینال است که نیاز به درمان دارویی دارد .
یبوست
هورمون های بارداری یبوست ایجاد می کنند . مصرف مایعات کافی 6 الی 8 لیوان در روزه ، میوه و سبزیجات در برطرف کردن یبوست موثر می باشد .
خوابیدن در بارداری
بعد از ماه چهارم در بارداری وضعیت خوابیدن به علت بزرگ شدن رحم بسیار مهم است و برای خونرسانی بهتر به جفت و جلوگیری از افت فشار خون مادر باید از صاف ددراز کشیدن به پشت( طاقباز ) منع شود .
تکرر ادرار
در ابتدای بارداری و اواخر حاملگی دفعات ادرار کردن بیشتر می شود . در صورت علائم سوزش در هنگام ادرار کردن جهت بررسی آزمایش ادرار لازم است .
مادر باردار در صورت داشتن هر کدام از علائم زیر باید به بیمارستان ، پزشک و یا مراکز بهداشتی مراجعه کنند :
- لکه بینی ، خونریزی یا آبریزش
- کاهش حرکت حنین و یا نداشتن حرکت جنین
- درد شکم و پهلوها
- وارد شدن ضربه به شکم
- تب و لزر
- افزایش ناگهانی وزن ( بیش از یک کیلوگرم در هفته )
- سرفه مدام و شدید
- ضایعات پوستی مثل آبله مرغان و یا خارش شدید
- ورم بدن به خصوص در صورت و دست ها
- افزایش فشار خون مساوی یا بیشتر از 160.00
- درد و تورم یکطرفه ساق پا و ران
- تهوع ، استفراغ مدام و شدید و یا خونی
- مشکل تنفسی ، درد در قفسه سینه
- ایجاد طپش قلب شدید ئر فعالیت های روزانه
- سر درد ، تاری دید ، دوبینی و دیدن نقاط نورانی
- آبسه و درد شدید دندان
بدون دیدگاه