مراقبت های دوران بارداری

مراقبت های دوران بارداری

_

بارداری یکی از حساس ترین دوران در زندگی بانوان می باشد که نیازمند مراقبت ویژه ای است . ما در این مطلب سعی  داریم مراقبت های دوران بارداری را در اختیار بانوان قرار دهیم .

مراقبت های دوران بارداری شامل ویزیت هایی است که به صورت مرتب و با فواصل منظم جهت خانم باردار انجام می شود . هدف از این مراقبت ها کاهش مرگ و میر مادر و نوزاد و کاهش عوارض حاملگی می باشد .

مطالعات نشان داده که در صورت عدم استفاده از مراقبت در دوران بارداری میزان زایمان زودرس دو برابر می شود .

میزان مرده زایی در زمان استفاده از مراقبت های دوران بارداری 2.7 درصدر می باشد ، درصورتی که در زنانی که از مراقبت ها دوران بارداری استفاده نمی کنند حدود 14.1 درصد است .

همچنین در موارد استفاده شده از مراقبت بارداری میزان مرگ نوزاد به دلیل جفت سر راهی بسیار کاهش می یابد .

نکات مهم در مراقبت های دوران بارداری

_

اولین گام در مراقبت های دوران بارداری ، تشخیص حاملگی می باشد  . زنان معمولا با تاخیر طولانی در دوره قاعدگی و احتمالا با نتیجه تست ادراری می توانند به از بارداری خود اطمینان حاصل نمایند . از آزمایش خون نیز جهت تایید کامل حاملگی استفاده می شود .

نشانه ها و علائم حاملگی

قطع شدن سیکل قاعدگی در خانم هایی که به طور منظم پریود ماهانه داشته اند . البته ممکن است در ماه های اول حاملگی کمی خونریزی برای مادر اتفاق بیفتد که نشانه لانه گزینی جنین می باشد .

تغیبیرات رحم

از هفته های اول حاملگی ، اندازه رحم اساسا در مقر قدامی – حنفی افزایش می یابد . در هفته 12 حاملگی رحم به صورت کروی شکل از لگن وارد شکم می شود .

تغییر در پستان و پوست

افزایش پیگمانتاسیون ( تیره شدن و یزرگ شدن پستان ) و تغییرات ظاهر استریاهای شکمی ( ترک های شکم ) در بارداری دیده می شود .

حرکت جنین

در بارداری اول ، مادر اولین حرکات جنین را در هفته 18 الی 20 هفته احساس می کند . از بارداری دوم به بعد مادر حرکات جنین را بین هفته 16 الی 18 حس می شود .

تشخیص حاملگی با سونوگرافی

با سونوگرافی ترنس واژینال TVS  اسکات حاملگی در هفته های 4-5 مشاهده می شود . کیسه زرده در اواسط هفته پنجم دیده می شود و رویان یا جنین همراه ضربان قلب در هفته ششم دیده می شود . با سونوگرافی شکمی در هفته 7 می توان ضربان قلب جنین را بررسی نمود .

مدت حاملگی طبیعی

میانگین مدت حاملگی که از اولین روز آخرین پریود قاعدگی محاسبه می شود نزدیک به 280 روز یا 40 هفته است . یکی از روش های تعیین زمان مورد انتظار زایمان افزودن 7 روز به تاریخ اولین روز از آخرین پریود جسمی و کم کردن سه ماه از تاریخ است . به عنوان مثال اگر آخرین پریود خانمی در 20 دی ماه شروع شده باشد ، زمان مورد استفاده زایمان 27 مهر ماه سال بعد در نظر گرفته می شود .

سه ماهه های حاملگی

دوران حاملگی به سه ماهه مساوی که هر کدام 14 هفته است تقسیم می شود . سه ماهه اول تا پایان هفته 14 ، سه ماهه دوم تا پایان هفته 28 و سه ماهه سوم تا هفته 29 تا هفته 42 حاملگی می باشد .

وضعیت قبلی و فعلی سلامت

شرح حال دقیق بیماری های قلبی و سابقه جراحی از خانم باردار باید اخذ شود . همچنین اطلاعات مفصل در مورد زایمان قبلی باید داشته باشیم چون بسیاری از عوارض حاملگی قبل معمولا در حاملگی های بعدی عود می کنند .

استعمال دخانیات و الکل در بارداری

استعمال دخانیات و عواقب نامطلوب به همراه دارد .  خطر جفت سرراهی ، جدا شدن جفت ( دکولمان ) و پاره شدن زودرس کیسه آب در زنان سیگاری دو برابرمی باشد .

در نوزادان متولد شده در مادران سیگاری احتمال تولد نارس ، وزن کم هنگام تولد و سندروم مرگ ناگهانی شیرخوار بیشتر است .

همچنین خطر سقط و مرگ جنین و ناهنجاری های انگشتان جنین در مادران سیگاری افزایش می یابد .

علاوه بر کودکانی که در طی زندگی داخل رحمی با دخانیات در تماس بودند در معرض افزایش خطر آسم ، کولیک شیرخواران و چاقی دوران کودکی هستند .

اگر استعمال دخانیات در اوایل حاملگی و یا ترجیحا قبل از حاملگی ترک شود بهترین نتیجه حاصل می شود و ترک استعمال دخانیات در هر مرحله از زندگی باعث بهبود پیامدهای مادرزادی جنین می شود .

مصرف الکل باعث سندوم الکل جنین ، ناهنجاری و آنومالی های صورت ، اختلال عملکرد دستگاه عصبی مرکزی می باشد . زنان حامله و یا زمانی که قصد بارداری دارند باید از مصرف هر گونه نوشابه الکلی پرهیز کنند .

همچنین مصرف هروئین و سایر مواد مخدر ها ، کوکائین ، آمفتامین ها و ماری جوانا برای مادر و جنین بسیار خطرناک می باشد .

اقدامات ضروری در بارداری

_

شرح حال و معاینه فیزیکی عمومی کامل خانم باردار ( شامل بررسی فشار خون ، وزن ، معاینه لگن ، ارتفاع رحم و ضربان قلب )

بررسی سن بارداری

تست آزمایشگاهی شامل : شمارش سلول های خونی ، پروه خونی ، PH ، غربالگری آنتی بادی ،HIV AB  ، هپاتیت ، سیفلیس و ایمنی در برابر سرخچه ، آزمایش ادرار و کشت ادرار ، قند خون ناشتا (  FBS ) و آزمایش یروئید ITSH

ارزیابی خطر حاملگی

عوامل زیادی وجود دارند که می توانند تاثیر نامطلوبس بر سلامت مادر یا جنین را اهمال کنند و به اصطلاح باعث ” حاملگی پر خطر ” شوند . برخی از مهم ترین آن ها شامل ( برخی از مهم ترین این عوامل در مقاله حاملگی های پر خطر به طور کامل توضیح داده می شود . )

  • بیماری قلبی
  • دیابت شیرین
  • سابقه خانوادگی یا شخصی اختلال ژنتیکی
  • فشار خون بالا
  • نارسایی کلیوی
  • بیماری های ریوی
  • ایدز
  • سابقه آمبولی ریه یا ترومبوز وریدی همقی
  • اختلالت خودایمنی
  • جراحی برای کاهش وزن ( باریاتریک )
  • صرع
  • سرطان
  • اختلالات ساختار یا کروموزومی جنین در گذشته یا حال
  • تماس با دارو های مضر ( تراتوژن )
  • عفونت یا تماس با میکروارگانیسم ها در عفونت مادرزادی
  • حاملگی چند قلویی
  • اختلالات شدید هم مایع آمنیون

در مقداری از موارد ذکر شده ممکن است در روند بررسی و مراقبت از زنان و جنین آن ها ، دخالت پزشکان فوق تخصص طب مادری – جنینی ، متخصص ژنتیک متخصص کودکان ، متخصص بیهوشی و یا سایر متخصصان رشته های پزشکی ضرورت داشته باشد .

ویزیت های بارداری بعدی

سیر زمانی ویزیت های بارداری بعدی در فواصل 4 هفته ای تا هفته 28 و سپس 2 هفته ای تا هفته 36 و بعد از آن هفته ای یک بار برنامه ریزی می شود .

در زنانی که دارای حاملگی های عارضه دار یا پر خطر هستند اغلب ویزیت ها ، سلامت مادر و جنین بررسی می شود که شامل فشار خون ، وزن مادر و تغییرات آن ، ضربان قلب جنین ، وضعیت رشد جنین ، حجم مایع آمنیون و فعالیت جنین است .

سردرد تغییر وضعیت بینایی ، نشت مایع از واژن ، سوزش ادرار علائم مهمی هستند که در مورد آن ها از خانم باردار سوال می شود .

سونوگرافی اطلاعات بسیار ارزشمندی در مورد رشد و سلامت جنین به ما می دهد ، اگر مادری در ابتدای بارداری مشکلی نداشته باشد اولین سونوگرافی در هفته 11 الی 13 جهت بررسی وضعیت و غربالگری سه ماهه اول ( سونوگرافی NT ) انجام می شود . سونوگرافی بعد در فاصله 18 الی 20 هفته انجام می شود که سونوگرافی آنومالی اسکن نام دارد . ، در صورتعدم مشکل سونوگرافی بعدی بین هفته 28 الی 34 هفته جهت بررسی رشد جنین ، میزان مایع آمنیون و وضعیت قرار گیری  جنین انجام می شود . اگر خانم بارداری در فواصل انجام سونوگرافی مشکل خاصی به طور مثال خونریزی، کاهش حرکات جنین و … داشته باشد نیاز به سونوگرافی اضافه می باشد . همچنین در بارداری های پرخطر معمولا نیاز به انجام تعداد بیشتری سونوگرافی جهت بررسی سلامت جنین می باشد .

تست های آزمایشگاهی بعدی

_

اگر نتایج تست های اولیه طبیعی باشد اکثر تست ها نیاز به تکرار ندارند . غربالگری چنین دذر هفته های 11 تا 14 و یا 15 تا 20 امجام می شود ( در مقاله غربالگری جنین به طور کامل توضیح داده شده است . )

توصیه در رابطه با افزایش وزن

افزایش وزن در دوران بارداری بر  اساس BMI قبل از حاملگی طبق جدول زیر مجاز است

BMIمحدوده وزن گیری
کم وزن ( کمتر از 18.5 (18-13
وزن طبیعی ( 18-24.9 )19-11
اضافه وزن ( 25 – 29.9   )11-7
چاق ( >=30  )9-5

مصرف اسید فولیک از سه ماهه قبل از بارداری تا هفته 16 بارداری ضروری می باشد . از هفته 16 تا پایان بارداری مصرف آهن و ویتامین نیاز است .

باقی ماندن افزایش وزن بعد از بارداری

تمام افزایش وزنی که در دوران بارداری حاصل شده است در جریان زایمان و بلافاصله پس از آن از دست نمی رود . قسمت اعظم آن هنگام زایمان و دو هفته بعد از آن از دست می رود و بخش باقی مانده بین هفته دوم تا ماه شش از دست می روند .

در طول حاملگی میزان دریافت کالری 100-300 کیلوکالری در روز افزایش داده می شود . میزان مجاز و توصیه شده مواد غذایی در مقاله سوالات رایج  تغذیه در دوران بارداری شرح داده شده است .

مسائل شغلی در بارداری

برخی از مسائل خطر عوارض حاملگی را افزایش می دهد مشاغلی که از نظر فیزیکی طاقت فرسا باشند ، میزان زایمان زودرس ، محدودیت رشد جنین و یا فشار خون حاملگی را 20 تا 60 درصد افزایش می دهند . در نتیجه زنان جامعه باید از هرگونه شغلی که آنان را در معرض فشار فیزیکی شدید قرار می دهند اجتناب کنند .

حالت ایده آل این است که هیچ کار یا تفریحی تا حدی ادامه داده نشود که سبب بروز خستگی بی مورد شود . علاوه بر آن به زنانی که در معرض خطر عود عوارض ( مانند زایمان زودرس ) هستند و باید کار فیزیکی خود را به حداقل برسانند .

ورزش در باردی ( فعالیت در بارداری )

به طور کلی ، اگر زنان حامله دچار خستگی بیش از حد نشوند و یا در معرض خطر آسیب قرار نداشته باشند محدودکردن فعالیت ضرورت ندارد . در صورت فقدان مواردی که در ادامه ذکر می شود زنان حامله باید تشویق شوند در فعالیت های فیزیکی منظم و با شدت متوسط یه مدت 30 دقیقه یا بیشتر  در هر روز شرکت کنند .

زنان حامله باید از فعالیت های که با خطر بالای افتادن یا ضربه به شکم همراه هستند خودداری کنند ، همچنین از شیرجه زدن از سکو پرهیز کنند .

مواردی که توصیه می شود خانم های بارداری ورزش نکنند شامل :

  • بیماری قلبی
  • بیماری ریوی
  • نارسایی دهانه رحم و یا سرکلاژ دهانه رحم
  • حاملگی چندقلویی همراه با خطر زایمان زودرس
  • خونریزی پا بر جا در سه ماهه دوم و سوم
  • جفت سر راهی بعد از 26 هفته حاملگی فعلی
  • پارگی میسه آب
  • مصمومیت حاملگی یا فشار خون ناشی از حاملگی
  • کم خونی شدید
  • آرتیمی قلبی بررسی نشده در مادر
  • برو نشست مزمن
  • دیابت نوع یک با کنترل نامناسب
  • چاقی بسیار شدید
  • وزن بسیار کم (   BMI کمتر از 12 )
  • سابقه زندگی کاملا بی حرکت
  • محدودیت رشد جنین در حاملگی فعلی
  • فشار خون خوب کنترل نشده
  • محدودیت های ارتوپدیک
  • اختلال تشنجی خوب کنترل نشده
  • هیپرتیرو نیروی خوب کنترل نشده
  • استعمال شدید دخانیات ( افزاد سیگاری )

مصرف مواد غذایی دریایی

چون تقریبا تمام ماهیچه ها و صدف ها حاوی مقادیر اندک جیوه هستند باید به زنان حامله و شیرده توجیه شود از مصرف انواع خاص از ماهیچه ها شامل کوسه ماهی ، سفره ماهی ، تیره ماهی و ماکرک بزرگ هستند .

مسافرت با اتومبیل و هواپیما

زنان حامله باید تشویق شوند در سراسر حاملگی هنگام رانندگی یا سفر با اتومبیل از کمربند ایمنی ایتفاده کننند و مسافرت هوایی در زنان حامله اثر خطرناکی بر بارداری ندارد . درصورتی که حاملگی بدون عارضه باشد زنان حامله می توانند تا هفته 36 حاملگی گرواز بی خطری داشته باشند . در طول پرواز باید از کمربند ایمنی استفاده شود ، حرکت دادن دوره ای پاها ، حداقل ساعتی یکبار توصیه می شود .

رابطه جنسی در بارداری

_

در زنان حامله سالم ، نزدیکی معمولا بی خطر است ولی هرگاه خطر سقط ، جفت سرراهی و یا زایمان زودرس وجود داشته باشد باید از نزدیکی جنسی خودداری شود و بهتر است بعد از 36 هفته نزدیکی انجام نشود .

مراقبت های دندانپزشکی

در معاینه دوران بارداری ، معاینه دندان ها باید انجام شود و بهداشت دندان ها مورد تشویق قرار گیرد . بیماری دهان و دندان با زایمان زودرس ارتباط دارد ، ولی حاملگی سبب تشدید پوسیدگی دندان نمی شود . زنان حامله می تواند رادیوگرافی دندان ( opv ) انجام دهند و درمان های دندانپزشکی منعی ندارد .

واکسیناسیون بارداری

تمام زن های حامله ( صرف نظر از سه ماهه حاملگی که در فصل آنفلوانزا حامله خواهد بود ( آبان تا اسفند ) باید واکسن آنفلوانزا تزریق کنند .

واکسیناسیون قلبی باید طبق پروتکل کشوری انجام شده باشد .

در صورت گذشتن بیش از 10 سال باید واکسن کزاز تزریق شود .

واکسن mmr سرخک ، سرخچه ، اوریون در بارداری ممنوع است .

واکسن های فلج اطفال ، واکسن واریسلا و آبله در بارداری ممنوع است .

واکسن hvp در بارداری توصیه نمی شود .

شکایت های شایع در بارداری

تهوع و استفراغ

از شکایت های شایع در نیمه نخست بارداری است .  تهوع و استفراغمعمولا بین 4 الی 8 هفته شروع و تا هفته 14 الی 16 حاملگی ادامه می یابد . معمولا صبح ها شدید تر است .

درمان تهوع ، استفراغ و حاملگی معمولا سبب بهبود کامل مادر نمی شود اما می توان علائم را به حداقل رساند .

خوردن غذاهای کم حجم در دفعات بیشتر و دست کشیدن از غذا قبل از سیری بسیار موثر است .از داروی گیاهی زنجبیل استفاده کنید . گاهی نیاز به تجویز ویتامین b6 و دارو های ضد اسفراغ می باشد . در هنگام تهوع بهتر است نان خشک و یا بیسکوبیت مصرف شود .

در تعدادی از زنان ممکن است استفراغ شدید حاملگی ایجاد شود که به درمان سرپایی پاسخ نمی دهد و نیاز به بستری در بیمارستان و درمان تزریقی و دریافت سرم می باشد .

کمر درد

تقریبا 70 درصد زنان حامله دچار کمردرد می شوند . با روش های زیر می توان کمر درد را کاهش داد :

سرپا نشسته به هنگام خم شدن در هنگام برداشتن اشیا در زمین ،قراردهی بالشت بر روی پشت کمر در هنگام نشستن ، پرهیز از پوشیدن کفش های پاشنه بلند .

کمردرد با افزایش سن حاملگی بیشتر می شود و در زنان چاق و زنان دارای سابقه کمردرد شایع تر داست .

کمردرد شدید نیاز به معاینه کامل ارتوپدی دارد و ممکن است به علت پوکی استخوان ، دیسک بین مهره ای و عفونت مهره ایجاد شده باشد .

واریس ها و هموروئید

واریس های وریدی ساق گا از زمینه مادرزادی برخوردار هستند و با پیشرفت حاملگی و بویژه در صورت ایستادن طولانی مدت تشدید می شوند . درمان شامل استراحت دوره ای همراه دبا بالابردن پاها و پ.سیدن جوراب های واریس است .

هموروئید یا بواسیر ممکن است اولین بار در دوران بارداری با دافزایش فشار و ورید های لگن پدیدار شود . بی حس کننده های موضعی ، نشستن در آب گرم و عوامل نرم کننده مرفوع معمولا در د و تورم را بهبود می بخشند . درموارد بسیار کمی ممکن است نیاز به جراحی در حاملگی باشد .

سوزش سر دل

از شکایت های بسیار شایع در زنان حامله سوزش در سر دل آن ها می باشد . در اکثر زنان حامله علائم خفیف وجود دارد و با رعایت وعده های غذایی مکررتر اما کم حجم تر ،  پرهیز از خم شدن یا صاف خوابیدن پرهیز از مصرف غذاهای تند و پر ادویه ، مصرف کم شکلات قهوه و چایی برطرف می شوند . در بعضی موارد نیاز به درمان دارویی می باشد .

هرزه خواری ( نوعی اختلال تغذیه ای)

گاهی اوقات زنان جامعه تمایل به خوردن غذاها و مواد عجیب و غریب دارند ، مانند یخ ، نشاسته یا خاک . در برخی از این زنان کم خونی فقر آهن وجود دارد که با برطرف شدن کم خونی هرزه خوتری برطرف می شود .

خواب و خستگی

از اوایل حاملگی به بعد ، بسیاری از زنان از خستگی و افزایش میزان خواب شکایت می کنند که احتمالا ناشی از اثر هورمون است ( پروژسترون ) با افزایش حاملگی ، از کارایی خواب کم می شود .

لکوره یا افزایش ترشح واژینال

در بسیاری از موارد زنان جامعه دچار افزایش ترشح واژینال می شوند که غیر طبیعی نیست و به علت اثر هورمونی ( افزایش استروژن ) است درصورتیکه خانم باردار دچار خارش ، ترشحات بد بود و یا سبز رنگ باشد ، نشاندهنده عفونت واژینال است که نیاز به درمان دارویی دارد .

یبوست

هورمون های بارداری یبوست ایجاد می کنند . مصرف مایعات کافی 6 الی 8 لیوان در روزه ، میوه و سبزیجات در برطرف کردن یبوست موثر می باشد .

خوابیدن در بارداری

بعد از ماه چهارم در بارداری وضعیت خوابیدن به علت بزرگ شدن رحم بسیار مهم است و برای خونرسانی بهتر به جفت و جلوگیری از افت فشار خون مادر باید از صاف ددراز کشیدن به پشت( طاقباز ) منع شود .

تکرر ادرار

در ابتدای بارداری و اواخر حاملگی دفعات ادرار کردن بیشتر می شود . در صورت علائم سوزش در هنگام ادرار کردن جهت بررسی آزمایش ادرار لازم است .

مادر باردار در صورت داشتن هر کدام از علائم زیر باید به بیمارستان ، پزشک و یا مراکز بهداشتی مراجعه کنند :

  • لکه بینی ، خونریزی یا آبریزش
  • کاهش حرکت حنین و یا نداشتن حرکت جنین
  • درد شکم و پهلوها
  • وارد شدن ضربه به شکم
  • تب و لزر
  • افزایش ناگهانی وزن ( بیش از یک کیلوگرم در هفته )
  • سرفه مدام و شدید
  • ضایعات پوستی مثل آبله مرغان  و یا خارش شدید
  • ورم بدن به خصوص در صورت و دست ها
  • افزایش فشار خون مساوی یا بیشتر از 160.00
  • درد و تورم یکطرفه ساق پا و ران
  • تهوع  ، استفراغ مدام و شدید و یا خونی
  • مشکل تنفسی ، درد در قفسه سینه
  • ایجاد طپش قلب شدید ئر فعالیت های روزانه
  • سر درد ، تاری دید ، دوبینی و دیدن نقاط نورانی
  • آبسه و درد شدید دندان

بدون دیدگاه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *